یونانی‌ها از لولههای سفالی برای انتقال آب به خانه‌ها و ساختمان‌های عمومی استفاده می‌کردند. با آغاز قرن بیستم، موادی مانند چدن، مس و فولاد گالوانیزه محبوبیت بیشتری پیدا کردند. همانطور که می‌دانید یکی از پر کاربردترین مصالح و لوازم کاربردی در صنایع از جمله صنعت ساختمان، نفت و گاز و … لولهها هستند که برای انتقال سیالات از آنها استفاده میشود. برای مشاهده تاریخچه صنعت لوله‌کشی می‌توانید اینجا کلیک کنید.
لولهها به طور گسترده در صنایع مختلفی از جمله صنعت نفت و گاز، صنایع پتروشیمی و همچنین صنایع شیمیایی، صنایع فرآیندی، بخش برق، صنایع غذایی و آشامیدنی، تولید کنندگان HVAC، فولاد، تولید کنندگان خطوط لوله، تولید کنندگان لوله کشی و… پالایشگاه ها و بسیاری دیگر.
لولهها را می‌توان بر اساس عوامل مختلفی دسته‌بندی کرد، از جمله:
کاربرد: کاربردهای مختلفی برای لولهها وجود دارد مانند انتقال سیالاتی مانند آب، گاز، نفت، فاضلاب و ….
روش تولید: لولهها می‌توانند با روش‌های مختلفی تولید نمود مانند نورد، کشش، اکستروژن و …
شکل هندسی: لولهها می‌توانند در اشکال مختلفی مانند گرد، مستطیل، مربع و … تولید شوند
جنس: لولهها می‌توانند از جنس‌های مختلفی مانند فلز، پلاستیک، فایبرگلاس و … ساخته شوند.
در حالت کلی لولهها بر اساس نوع متریال مورد استفاده در ساخت آنها به انواع لولههای فلزی و غیر فلزی تقسیم‌بندی میشوند.
لولههای فلزی
لولههای فلزی به لوله‌هایی گفته میشود که از فلز ساخته میشوند و توانایی تحمل فشار و دمای بالاتری دارند.
آنها را می‌توان به دو گروه لولههای آهنی و غیر آهنی تقسیم‌بندی کرد.
لولههای آهنی را می‌توان به شرح زیر طبقه بندی نمود:
• لولههای کربن استیل
• لوله های فولادی ضد زنگ
• لولههای فولادی آلیاژی
• لولههای چدنی
لوله‌فولادی سیاه (کربن استیل)
در گذشته آهن سیاه به عنوان لوله تامین آب مورد استفاده قرار می¬گرفت اما در حال حاضر عمدتا برای سیستم هیدرونیک و آتش¬نشانی مورد استفاده قرار می¬گیرد. این لوله¬ها بادوام هستند و دمای بالا را به خوبی تحمل می¬کند. از جمله معایب این لوله¬ها می¬توان به اتصال سخت آنها اشاره نمود.
خرید اینترنتی لوله
لوله فولادی آلیاژی (گالوانیزه)
لوله فولادی گالوانیزه، یک لوله فلزی با روکش روی برای افزایش دوام است که به سه دسته سبک، متوسط و سنگین تقسیم بندی میشوند. حفاظت اضافه شده مانند یک مانع است که فلز پایه را در برابر عناصری که می‌توانند باعث خوردگی شوند محافظت می‌کند.
لولههای فولادی گالوانیزه در ابتدا به عنوان جایگزینی برای لولههای سربی معرفی شدند. به طور کلی قبل از دهه 1980 برای لوله کشی تخلیه، زباله و هواکش استفاده می‌شد. اکنون فولاد گالوانیزه در لوله کشی گاز رایج است. لوله گالوانیزه دارای اتصالات دندهای (رزوهای) است که اتصال آن را آسان می‌کند. از جمله ویژگی‌های این لولهها می‌توان قیمت ارزانتر نسبت به مس و مقاومت در برابر خوردگی و زنگ زدگی آنها اشاره نمود. نکته منفی در خصوص لولههای گالوانیزه احتمال گرفتن رسوب می‌باشد. لولههای گالوانیزه را از جهت فرایند ساخت می‌توان به انواع درزجوش و بدون درز طبقه بندی کرد.
لوله API
لولههای API یکی از انواع لوله فولادی استانداردی هستند که دارای قابلیت تحمل فشار زیاد می‌باشد. از این لولهها می‌توان برای انتقال سیالاتی چون نفت و گاز در حجم بالا استفاده نمود. در مواد تشکیل دهنده این لولهها می‌توان فولاد کربندار و منگز را مشاهده نمود که جهت خطوط انتقال نفت، گاز و آب و فاضلاب و .. بسیار کاربردی است.
لولههای فولادی از نظر نحوه ساخت:
از نظر نحوه ساخت نیز لولههای فولادی را می‌توان به روش‌های مختلفی تولید کرد که برخی از پرکاربردترین آنها شامل لوله اسپیرال و لوله مانیسمان می‌باشد:
لوله اسپیرال
در بین لولههای فولادی دست‌های وجود دارد که نوار فولادی نورد گرم جهت ساخت آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد به علت قرار گیری آنها به صورت مارپیچ آنها را اسپیرال می‌نامند. این لولهها در سایزهای 5 تا 120 اینچ تولید شده و جهت مصارفی چون انتقال آب و گاز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
از مزایای لولههای اسپیرال می‌توان به مقاومت در برابر ترک و شکست، شکل پذیری بالا، هزینه پایین و خواص مکانیکی بالا اشاره نمود.
لوله مانیسمان
لولههای فولادی در دو نوع درز دار و بدون درز تولید میشوند. لوله مانیسمان در دسته لولههای فولادی بدون درز قرار دارد و از کربن، فولاد و استیل ساخته میشود. از ویژگی‌های بارز این لولهها این است که نیاز به جوشکاری ندارند بدین جهت سبب میشود که در دسته مستحکم‌ترین لولهها قرار گیرند، بنابراین ریسک نشتی مواد در خطوط انتقال وجود ندارد. از جمله پرکاربرد ترین لولهها در صنایع پالایشگاهی، عایق کردن کابل‌های فشار قوی برق، مبدل‌های حرارتی و … به شمار می‌رود.
لوله مسی
لوله مسی پرکاربردترین لوله سخت برای تامین آب در مصارف مسکونی و تجاری می‌باشد که در انواع ثابت و انعطاف پذیر موجود میباشند. لولههای مسی در سه رده ضخامت M،L و K به ترتیب از ضخامت کم، متوسط و زیاد موجود می‌باشد. لولههای مسی با اتصالات لحیمی و فیتینگ فشاری به یکدیگر متصل میشوند. که می‌توانید در بخش انواع اتصالات راجع به آنها بخوانید. از جمله معایب لوله مسی قیمت بالای آن می‌باشد. لازم به ذکر است لولههای مسی دارای عمر طولانی بالای 50 سال می‌باشد.
لوله چدنی
لولههای چدنی به روش ریخته‌گری تولید میشوند، این لولهها امروز در لوله‌کشی مسکونی به ندرت مورد استفاده قرار میگیرند، در کاربری‌های مسکونی، تجاری قدیمی بیشتر به چشم می‌خورند. از جمله ویژگی‌های بارز این لولهها مقاومت در برابر حرارت، کاهش صدای مایعات و دوام بالای این لولهها هست. لازم به ذکر است این لولهها توانایی تحمل فشار تا psi 350 را دارند. از جمله معایب این لولههای می‌توان به استعداد زنگ زدگی و خوردگی اشاره نمود.
صدور پیش‌فاکتور آنلاین
لوله های غیر آهنی
لولههای غیر آهنی (لوله‌هایی که از آهن ساخته نشده‌اند) و از موادی همچون برنج، آلومینیوم، مس و … ساخته میشوند برخی از نمونه های لولههای غیر آهنی شامل موارد زیر میگردد:
• لولههای آلومینیوم و آلیاژ آن
• مس و لولههای آلیاژی آن
• نیکل و لولههای آلیاژی آن
• تیتانیوم و لولههای آلیاژی آن
لولههای غیر فلزی
لولههای غیر فلزی دارای گستره وسیعی میباشند که در اینجا پرکاربردترین آنها را بررسی می‌کنیم، این لولهها عبارتند از لولههای پلی اتیلنی، لولههای بتنی، لولههای پلاستیکی، لولههای سیمانی و … که با توجه به جنس، کاربرد مخصوص به خود را دارند.
عمده لولههای غیر فلزی، پلاستیکی هستند. بکارگیری لولههای پلاستیکی در تاسیسات در حدود دهه 1930 میلادی می‌باشد. که در آن برهه آلمانی‌ها اولین بار از این لولهها جهت تخلیه فاضلاب استفاده می‌کردند. بعدها با پیشرفت بیشتر صنعت و شناخت نقاط ضعف و قوت این لولهها، این لولهها توانستند جایگاه لولههای فلزی در صنعت و تاسیسات را کم رنگ کنند و در بسیاری از موارد جایگزین لولههای فلزی شدند.
برخی از انواع لولهها پلاستیکی شامل موارد زیر میشود:
2- 1 لولههای پلی اتیلنی (PE)
2- 2 لولههای پلی وینیل کلراید (PVC)
2- 3 لولههای پلی پروپیلن (PP)
لوله های پلی اتیلنی (PE)
لولههای پلی اتیلنی که امروز یکی از پر کاربردترین انواع لولهها به شمار می‌آیند خود دارای دسته‌بندی های متنوعی هستند. از جمله خانواده لولههای پلی‌اتیلنی می‌توان به لولههای پلی اتیلن چگالی بالا (HDPE)، پلی اتیلن معمولی (PE)، پلی اتیلن مشبک (PEX)، پلی اتیلن دو جداره (کاروگیت) و … نام برد که ویژگی این خانواده از لولهها دوام بالا، مقاومت در برابر خوردگی، انعطاف پذیری بالا و غیر سمی بودن است. پلی اتیلن‌ها در دسته پلیمرهایی قرار دارند که از پالایش نفت خام تولید میشوند. لازم به ذکر است این خانواده از لولهها سبک بوده و دارای نصب راحت میباشند همچنین قیمت مناسب از جمله ویژگی‌های بارز این محصولات می‌باشد. در اینجا به لولههای پلی‌اتیلنی رایج در بازار ایران پرداخته میشود:
• پلی اتیلن چگالی بالا (HDPE)
اگر شما لوله‌کشی در زیر زمین دارید، استفاده از لولههای پلی اتیلن چگالی بالا را به شما توصیه می‌کنیم. این لولهها دارای انعطاف پذیری بالا، مقاومت در برابر سرما هستند اما نکته قابل توجه این است که قابلیت بکارگیری زیر نور خورشید را ندارند.
• پلی اتیلن مشبک (PEX)
لولههای پلاستیکی PEX یا پلی اتیلن مشبک (متقاطع) در سه نوع وجود دارد: A، B، و. C A انعطاف پذیرترین، B کمی انعطاف پذیرتر، و C سفت ترین، مناسب برای تعمیرات سریع است. همه انواع لوله PEX در همه مناطق موجود نیست. لوله Pex برای خطوط آبرسانی استفاده میشود و به طور کلی در دو رنگ قرمز برای گرم و آبی برای سرد وجود دارد.
• پلی اتیلن دو جداره (کاروگیت)
کاروگیت، در دسته لولههای پلی اتیلن قرار می‌گیرد که در بازار به نام لوله پلی اتیلن دو جداره هم شناخته میشود. این لولهها دارای مقاومت بسیار بالایی هستند. دیواره داخلی لولههای کاروگیت کاملا صاف و دیوار خارجی آن ظاهری حلقه‌حلقه دارد. دیواره داخلی صاف باعث به حداقل رساندن اصطکاک مایع عبوری از داخل لوله میشود و از طرف دیگر دیواره حلقه‌حلقه بیرونی این لولهها استحکام بیشتری را به آن می‌دهد.
لوله PVC
PVC یا پلی وینیل کلراید نوعی لوله پر کاربرد در ساختمان‌های مسکونی و تجاری هست که می‌تواند در داخل، خارج از منزل و زیر زمین مورد استفاده قرار گیرد. از این لولهها می‌توان جهت آبرسانی به منازل و یا برای لوله‌کشی تخلیه و هواکش استفاده نمود. این لولهها دارای پوشش داخلی صاف بوده که از تجمع رسوبات داخل آنها جلوگیری می‌کند. لوله PVC به دلیل اینکه اولین بار توسط شرکت پلکیا تولید گردید در بازار به این نام معروف است. از ویژگی‌های بارز این لولهها می‌توان به دوام بالا، غیر سمی بودن و سایلنت بودن آن اشاره نمود. از جمله معایب این لولهها قابلیت تحمل دمای سیالات تا 60 درجه سانتیگراد می‌باشد.
لوله پلی پروپیلن PP
لوله پلی پروپیلن یکی از پر کاربردترین لولهها در صنعت می‌باشد. ویژگی بارز این لوله وزن پایین آن و مقاومت بالا در دسته لولههای پلیمری می‌باشد. این لوله در رنگ‌های سبز و سفید با خواص مختلفی تولید میشود. همچنین این لوله در انواع تک لایه، سه لایه، پنج لایه و فویل دار تولید میگردد. لولههای پلی پروپیلن به واسطه اتصال بسیار قوی خود (پوش فیت) در بازار به همین نام نیز معروف هستند.
برخی دیگر از لولههای غیر فلزی نیز وجود دارند که کاربرد کمتری در صنایع داشته و در اینجا مختصراً معرفی میگردد.
لوله بتنی (Concrete Pipe)
این لولهها از جنس بتن هستند و در دو نوع ساده و مسلح در قطرهای 400 تا 2400 میلیمتر تولید میشوند که در ایران تا قطرهای کمتر از 600 به صورت ساده و در اقطار بالاتر به صورت مسلح موجود میباشند. نوع مسلح آن با بکار گیری میلگرد داخل آنها دارای مقاومت بالاتر بوده و برای تحمل فشار بیشتر آماده شده است.
لوله آزبست سیمانی (Asbestos Cement)
ترکیبی از سیلیس، سیمان و آزبست تحت فشار متراکم شده، تبدیل به یک ماده همگن شده و لوله آزبست سیمانی را میسازد. این لولهها دارای استحکام قابل توجه بوده و در مقابل ضربه و فشار خارجی آسیب پذیر هستند. این لولهها جهت حمل مواد شیمیایی و اسیدی مناسب میباشند. این لولهها به دلیل خاصیت رسوب پذیری بالا بیشتر در سیستم آب و فاضلاب مورد استفاده قرار میگیرند. در بازار از قطرهای 4 تا 36 اینچ موجود بوده و قابلیت تحمل فشار تا PSI 200 را دارند.
نتیجه گیری:
لولهها یکی از اجزای حیاتی در صنایع مختلف مانند ساختمان‌سازی، نفت و گاز، پتروشیمی، صنایع شیمیایی، بخش برق و غیره محسوب میشوند. لولهها به دسته‌های مختلفی بر اساس جنس، کاربرد، روش تولید و شکل هندسی تقسیم میشوند. لولههای فلزی که شامل لولههای آهنی (مانند لولههای کربن استیل، فولاد ضد زنگ، فولاد آلیاژی و چدنی) و غیر آهنی (مانند لولههای آلومینیومی، مسی، نیکلی و تیتانیومی) میباشند، توانایی تحمل فشار و دمای بالا را دارند و در صنایع حساس و حیاتی مورد استفاده قرار میگیرند.
لولههای فولادی به روش‌های مختلفی مانند نورد، کشش و اکستروژن تولید میشوند. از جمله پرکاربردترین آنها لولههای اسپیرال و مانیسمان هستند که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. لولههای اسپیرال به دلیل شکل‌پذیری بالا و مقاومت در برابر ترک و شکست و لولههای مانیسمان به دلیل نداشتن درز و ریسک کم نشتی مواد بسیار محبوب هستند.
در نهایت، انتخاب نوع لوله مناسب برای هر کاربرد خاص بستگی به عوامل مختلفی مانند نوع سیال، فشار و دما، هزینه و نیازهای خاص پروژه دارد. با توجه به پیشرفت‌های روزافزون در تکنولوژی و مواد، انتظار می‌رود که لولهها همچنان نقشی کلیدی در توسعه و پیشرفت صنایع مختلف ایفا کنند.
لولههای غیر فلزی به دلیل ویژگی‌های خاص خود توانسته‌اند جایگاه مهمی در صنایع و تاسیسات پیدا کنند و در بسیاری از موارد جایگزین لولههای فلزی شوند. با پیشرفت صنعت و شناخت بهتر نقاط قوت و ضعف این لولهها، استفاده از آنها در حال افزایش است.
