آشنایی با استاندارها و اصول در حوزه پایپینگ یکی از ضروری‌ترین موارد در طراحی این سیستم است. در تمامی ابعاد صنعت پایپینگ (لوله کشی)، از ساخت تا انتخاب متریال اقلام و تجهیزات صنعتی شناخت استانداردها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
در ذیل به مهمترین استاندارهای حوزه پایپینگ اشاره می‌شود:
۱. استانداردهای ASME (American Society of Mechanical Engineers)
بزرگ‌ترین مرجع در طراحی و ساخت تجهیزات مکانیکی و پایپینگ:
- ASME B31.1: طراحی و اجرای سیستم‌های پایپینگ نیروگاهی (Power Piping).
- ASME B31.3: پایپینگ فرآیندی در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی.
- ASME B31.4: پایپینگ انتقال مایعات (خطوط لوله انتقال نفت و فرآورده‌های نفتی).
- ASME B31.8: پایپینگ انتقال گاز طبیعی.
(برای مطالعه بیشتر مقاله ای در همین رابطه منتشر شده است: استاندارد ASME B31 و انواع آن | راهنمای کامل مهندسان و طراحان لوله‌کشی)
- ASME Section IX: الزامات جوشکاری و آزمون‌های مرتبط در پایپینگ.
۲. استانداردهای ASTM (American Society for Testing and Materials)
ASTM International یا همان American Society for Testing and Materials یکی از بزرگ‌ترین سازمان‌های تدوین استاندارد در دنیاست که در سال ۱۸۹۸ در آمریکا تأسیس شد. این سازمان تاکنون بیش از ۱۲ هزار استاندارد برای مواد، محصولات، سیستم‌ها و خدمات تدوین کرده و در صنایع مختلف از جمله نفت و گاز، پتروشیمی، ساختمان، آب و فاضلاب، داروسازی و حتی فناوری‌های نوین کاربرد دارد.
در حوزه پایپینگ و لوله‌کشی صنعتی، استانداردهای ASTM به‌طور ویژه به موارد زیر می‌پردازند:
- جنس و خواص مکانیکی لوله‌ها و اتصالات
- تست‌های فیزیکی، شیمیایی و مکانیکی مواد
- الزامات تولید، ابعاد و تلورانس‌ها
- روش‌های بازرسی و کنترل کیفیت
نمونه استانداردهای مهم ASTM در پایپینگ
- ASTM A106: لوله‌های فولادی کربنی بدون درز برای دما و فشار بالا (معمول در نیروگاه‌ها و پتروشیمی).
- ASTM A312: لوله‌های استنلس استیل بدون درز یا جوشی برای کاربردهای مقاوم به خوردگی.
- ASTM A53: لوله‌های فولادی کربنی، درزدار و بدون درز، برای کاربردهای عمومی.
- ASTM A234: اتصالات فولادی کربنی برای سرویس‌های دما و فشار بالا.
- ASTM A105: فلنج‌ها و قطعات فورج‌شده از فولاد کربنی.
- ASTM A403: اتصالات استنلس استیل.
صدور پیش‌فاکتور آنلاین
۳. استانداردهای API (American Petroleum Institute)
API (American Petroleum Institute) یا مؤسسه نفت آمریکا، یک سازمان معتبر بین‌المللی است که از سال ۱۹۱۹ تاکنون استانداردها، کدها و دستورالعمل‌های تخصصی برای صنایع نفت، گاز و پتروشیمی تدوین می‌کند.
استانداردهای API در زمینه‌های زیر پرکاربرد هستند:
- طراحی، ساخت و نصب خطوط لوله انتقال نفت و گاز
- تولید و تست لوله‌ها، شیرآلات، اتصالات و تجهیزات پایپینگ
- بازرسی، نگهداری و تعمیرات سیستم‌های انتقال سیالات
- ایمنی و حفاظت از محیط زیست در پروژه‌های نفت و گاز
مهمترین استانداردهای API در پایپینگ
- API 5L: لوله‌های فولادی خط (Line Pipe) برای انتقال نفت و گاز.
- API 6D: شیرآلات صنعتی (Valves) برای خطوط انتقال نفت و گاز.
- API 1104: الزامات جوشکاری و بازرسی خطوط لوله.
- API 570: بازرسی، تعمیر و نگهداری سیستم‌های پایپینگ.
- API 607 / 6FA: الزامات مقاومت شیرآلات در برابر آتش.
- API 650: طراحی و ساخت مخازن ذخیره‌سازی جوشکاری‌شده.
- API 602: شیرآلات فولادی کوچک (Compact Steel Gate, Globe & Check Valves).
۴. استانداردهای ISO (International Organization for Standardization)
- ISO 9001: سیستم مدیریت کیفیت در تولید تجهیزات پایپینگ.
- ISO 3183: لوله‌های فولادی برای سیستم‌های انتقال نفت و گاز.
- ISO 15614: تست و تأیید روش‌های جوشکاری.
۵. استانداردهای DIN و EN (اروپا و آلمان)
- DIN 2448: لوله‌های فولادی بدون درز.
- EN 10216/10217: استاندارد اروپایی لوله‌های بدون درز و درزدار.
- EN 1092: فلنج‌ها و اتصالات مربوطه.
۶. استانداردهای ANSI (American National Standards Institute)
ANSI مخفف عبارت AMERICAN NATIONAL STANDARDS INSTITUTE که معنای آن موسسه استانداردهای ملی آمریکا می باشد. موسسه استانداردهای ملی آمریکا یک سازمان خصوصی است که بر توسعه استانداردهای توافقی اختیاری در زمینه محصولات، خدمات، فرآیند، سیستم ها و پرسنل در ایلات متحده نظارت دارد. این موسسه به تنهایی ایجاد کننده و توسعه دهنده استانداردها نمی باشد، اما بر توسعه و استفاده استاندارد ها نظارت دارد.
این استاندارد اغلب با ASME مشترک هستند.
- مثال: ANSI/ASME B16 (ابعاد و فشار فلنج‌ها، اتصالات و شیرآلات).
۷. سایر استانداردهای مهم
- MSS-SP: صنایع مختلفی مشمول نظارت استاندارد MSS است. صنایعی همچون فاضلاب، نفت و حتی صنایع هسته‌ای که توسط انجمن استاندارد تولیدکنندگان شیرآلات و اتصالات پایپینگ و به منظور تدوین هرچه بهتر کدها و استانداردهای اتصالات مختلف ارائه گردیده است. این استاندارد زیر مجموعه انجمن ANSI است و یک توسعه‌دهنده استاندارد به شمار می‌رود. این سازمان به رصد کدهای و فعالیت‌های توسعه داده شده در جهان می‌پردازد و شامل نمایندگان بسیاری در نهادهای دیگر به منظور اشتراک نظرات و اهداف انجمن MSS است.
- NFPA:این استاندارد در زمینه تجهیزات و صنعت آتش نشانی توسط سازمان ایمنی و حریق آمریکا وضع گردیده است. استاندارد نفپا در تاسیساتی همچون نفت و گاز و پتروشیمی، منازل، ساختمان‌ها، نیروگاه، مخازن سوخت (تمام مواد قابل اشتعال و وجود ریسک آتش‌سوزی) کاربرد دارد.
- UL/FM: استانداردهای ایمنی و کیفیت تجهیزات اطفای حریق و پایپینگ آتش‌نشانی.
(برای مطالعه دقیق تر میتوانید به مقاله ای در همین رابطه مراجعه نمائید: شیرآلات UL/FM دار، استاندارد جهانی برای اطمینان در سیستم های اطفاء حریق)
نتیجه:
استانداردهای حوزه پایپینگ ترکیبی از الزامات طراحی، جنس مواد، تست و بازرسی، نصب و بهره‌برداری هستند. رعایت این استانداردها نه تنها ایمنی سیستم را تضمین می‌کند بلکه باعث افزایش عمر تجهیزات و کاهش هزینه‌های نگهداری می‌شود.
