شیرآلات صنعتی به نوعی از تجهیزات مکانیکی اطلاق می‌شود که از آن‌ها برای کنترل یا قطع و وصل جریان سیالات در سیستم لوله کشی استفاده می‌کنند. این تجهیزات وظیفه دارند که دما، فشار، سطح مایعات، جریان سیالات و ایمنی سیستم لوله کشی را تضمین کنند.
با توجه به اهمیت استفاده از شیرآلات صنعتی در صنایع و تجهیزات پتروشیمی و تجهیزات نفت و گاز قصد داریم به صورت مختصر به بررسی ساختار این نوع شیرآلات بپردازیم.
ساختار شیرآلات صنعتی
اولین و مهم‌ترین بخش شیرآلات صنعتی بدنه این محصولات است که شامل یک قطعه اصلی که وظیفه نگهداری از اجزای داخلی را دارد و پوشش خارجی که دارای انواع مختلفی است.
بدنه شیرآلات به روش ریخته گری و فورج بدنه به صورت یک، دو یا سه تکه براساس سایز مورد نظر تولید می‌شوند. روش اتصال بدنه به دیگر اجزای سیستم پایپینگ به سه روش رزوه ای، فلنجی و جوشی است.
درپوش یا Bonnet valve
این بخش از شیرهای صنعتی را برای ایزوله کردن و جلوگیری از ورود گرد و غبار به درون اجزای داخلی بدنه تعبیه کرده‌اند که این درپوش‌ها نیز به سه روش پیچی، جوشی، رزوه‌ای مونتاژ می‌گردند. در هنگام استفاده از شیوه‌های رزوه‌ای و پیچی اغلب در بین درپوش و بدنه یک واشر آب‌بندی قرار می‌دهند که این واشر با عنوان Bonnet Gasket شناخته می‌شود.
مجرا بند یا Closure member
عموما به جسمی اطلاق می‌شود که از عبور سیالات جلوگیری می‌کند و به وسیله مجرای تعبیه شده مسیر عبور سیالات را مشخص می‌کند. شکل مجرابند براساس نوع شیرآلات به صورت توپی، مخروطی و دیسکی و غیره است.
تریم ولو
تریم در شیرآلات صنعتی به قطعاتی اطلاق می‌شود که تاثیر مستقیمی در آب بندکردن شیرها دارند. انتخاب جنس این بخش از شیرهای صنعتی بسیار اهمیت دارد به این دلیل که تریم با سیالات ارتباط مستقیم دارد. تریم شامل مجموعه بوش، سیت و استم می‌شود.
معرفی شیر کشویی
یکی از پرکاربردترین شیرآلات صنعتی که در صنایع زیادی کاربرد دارد شیر کشویی است. این نوع از شیرهای صنعتی را برای انتقال و قطع و وصل سیالات استفاده می‌کنند.
زمانی که فلکه این نوع شیر را در حالت بسته قرار می‌دهند جریان سیالات به شکل کامل قطع می‌شود و هنگامی که فلکه را در حالت باز قرار دهید می‌توانید جریان را با فشار کامل در خطوط برقرار کنید. شیرهای کشویی مناسب کنترل جریان نیستند زیرا در صورتی که این نوع شیرها را در حالت نیمه باز قرار بدهید کارایی نخواهند داشت و باعث می‌شوند که ساختار شیر آسیب ببیند.
در شیرهای کشویی فرایند مسدود کردن به عهده دیسک تعبیه شده در ساختار شیر است که فرایند بسته شدن به شکل عمودی انجام می‌گیرد.
برای آب‌بندی کردن این نوع شیرها از گسکت‌ها استفاده می‌کنند که میان فلنج یا اتصال شیر و لوله قرار گرفته‌اند. آب‌بندی این مدل از شیرآلات صنعتی به وسیله سفت کردن پیچ‌های فلنج انجام می‌گیرد.
معمولا برای آب‌بندی این نوع شیرها در بخش بونت از گسکت‌های لاستیکی استفاده می‌کنند تا به این ترتیب آب‌بندی کامل انجام بگیرد.
انواع مختلف شیرآلات صنعتی در صنایع نفت و گاز
شیرآلات صنعتی که در تجهیزات نفت و گاز به کار می‌روند عموما به سه دسته تقسیم می‌شوند که شامل موارد زیر می‌شوند:
- Manual Valves یا شیرهای دستی هستند که به وسیله نیروی انسانی کار می‌کنند.
- Control Valves یا شیرهای اتوماتیک که با کمک نیروی سیالات که شامل هوا، مایع و گازهای کنترل کننده کار می‌کنند
- Electric Motor Operated Valves این دسته از شیرهای صنعتی که به شیرهای تمام اتوماتیک نیز مشهور هستند به وسیله نیروی برق فعالیت می‌کنند.
متریال به کار رفته در ساخت شیرآلات صنعتی
با توجه به قابلیت خورندگی مواد که در صنایع شیمیایی و نفت و گاز وجود دارد معمولا متریال به کار رفته در این شیرها از میان فلزات و آلیاژهایی نظیر چدن، برنز، فولاد و غیره استفاده می‌شود.
سیالات در این صنایع به ۳ دسته بخار، مایع و گاز تقسیم می‌شوند که جنس قطعات شیر را براساس میزان غلظت، درجه حرارت، سرعت و فشار، درجه دورانی، حجم و غلظت انتخاب می‌کنند تا در هنگام جریان و انتقال سیالات مشکلی در سیستم و تاسیسات لوله کشی پیش نیاید.
