فاکتورهای مهم در انتخاب شیرآلات صنعتی چیست؟

انواع شیرآلات صنعتی بر اساس کاربرد

شیرآلات صنعتی در مدل‌های مختلفی تولید می‌شوند که هر کدام برای شرایط خاصی از نظر فشار، دما، نوع سیال و هدف استفاده طراحی شده‌اند. در ادامه پرکاربردترین انواع شیرهای صنعتی را با شرح کامل معرفی می‌کنیم:

۱. شیر کشویی یا دروازه‌ای (Gate Valve)

شیر دروازه‌ای یکی از رایج‌ترین شیرها برای قطع و وصل کامل جریان است. مکانیزم آن به‌گونه‌ای طراحی شده که یک گیت یا صفحه فلزی در مسیر سیال حرکت کرده و عبور جریان را مسدود یا باز می‌کند.

مزایا:

• • افت فشار بسیار کم در زمان باز بودن کامل.
    
  • قابلیت استفاده در قطرهای بزرگ لوله.
    
  • ساختار ساده و دوام بالا.
    
    

معایب:

• • باز و بسته شدن کند.
    
  • مناسب نبودن برای تنظیم جریان.
    
    

کاربرد: در خطوط انتقال نفت، گاز و آب که نیاز به باز/بسته شدن کامل دارند.

۲. شیر توپی (Ball Valve)

این شیر دارای یک گوی سوراخ‌دار است که با چرخش ۹۰ درجه می‌تواند جریان را باز یا مسدود کند. شیر توپی به دلیل عملکرد سریع و آب‌بندی عالی، محبوبیت زیادی دارد.

مزایا:

• • باز و بسته شدن سریع.
    
  • آب‌بندی کامل حتی در فشارهای بالا.
    
  • طول عمر زیاد و نیاز کم به نگهداری.
    
    

معایب:

• • در سایزهای بسیار بزرگ هزینه‌بر است.
    
    

کاربرد: صنایع نفت و گاز، خطوط شیمیایی، سیستم‌های بخار و تجهیزات خانگی.

۳. شیر کروی (Globe Valve)

این شیر دارای دیسکی است که به‌صورت عمودی حرکت می‌کند و باعث تغییر مسیر جریان می‌شود. شیر کروی برای تنظیم دقیق دبی جریان بهترین گزینه است.

مزایا:

• • کنترل دقیق جریان.
    
  • مناسب برای فشارهای بالا.
    
    

معایب:

• • افت فشار نسبتاً زیاد.
    
  • هزینه بالاتر نسبت به شیرهای ساده‌تر.
    
    

کاربرد: نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها و سیستم‌های شیمیایی حساس.

۴. شیر پروانه‌ای (Butterfly Valve)

شیر پروانه‌ای دارای یک دیسک دایره‌ای است که با چرخش ۹۰ درجه جریان را قطع یا وصل می‌کند. این شیرها به دلیل وزن کم و عملکرد سریع در صنایع پرمصرف هستند.

مزایا:

• • سبک و مقرون‌به‌صرفه در سایزهای بزرگ.
    
  • باز و بسته شدن سریع.
    
  • قابلیت نصب در وضعیت‌های مختلف.
    
    

معایب:

• • دقت کمتر در کنترل جریان نسبت به شیر کروی.
    
    

کاربرد: سیستم‌های آب و فاضلاب، تهویه مطبوع (HVAC)، صنایع پتروشیمی.

۵. شیر یک‌طرفه (Check Valve)

این شیر تنها اجازه عبور جریان در یک جهت را می‌دهد و از برگشت سیال جلوگیری می‌کند. مکانیزم آن معمولاً بدون نیاز به عملگر و به‌صورت خودکار عمل می‌کند.

مزایا:

• • محافظت از پمپ‌ها و تجهیزات در برابر برگشت جریان.
    
  • عملکرد خودکار بدون دخالت اپراتور.
    
    

معایب:

• • در صورت خرابی ممکن است نشتی یا گیرکردن رخ دهد.
    
    

کاربرد: سیستم‌های پمپاژ، خطوط انتقال آب و گاز، صنایع نفت و گاز.

۶. شیر فشارشکن (Pressure Reducing Valve)

این شیر برای کاهش فشار ورودی و ثابت نگه داشتن فشار خروجی طراحی شده است.

مزایا:

• • حفظ ایمنی تجهیزات.
    
  • جلوگیری از آسیب ناشی از فشار بیش از حد.
    
    

معایب:

• • نیازمند تنظیم و نگهداری دوره‌ای.
    
    

کاربرد: خطوط آب‌رسانی شهری، تجهیزات بخار، سیستم‌های فرآیندی.

۷. شیر اطمینان (Safety Valve)

این شیر نقش حفاظتی دارد و زمانی که فشار سیستم بیش از حد مجاز شود، به‌طور خودکار باز می‌شود تا فشار اضافی تخلیه شود.

مزایا:

• • تضمین ایمنی سیستم‌های تحت فشار.
    
  • عملکرد خودکار و سریع.
    
    

معایب:

• • در صورت تنظیم نادرست ممکن است زودتر یا دیرتر عمل کند.
    
    

کاربرد: دیگ بخار، مخازن تحت فشار، صنایع نفت و گاز.

۸. شیر دیافراگمی (Diaphragm Valve)

این شیر با استفاده از یک دیافراگم انعطاف‌پذیر جریان را کنترل می‌کند. مقاومت بالایی در برابر مواد خورنده دارد.

مزایا:

• • مناسب برای سیالات خورنده و دوغاب‌ها.
    
    
  • ساختار ساده و نگهداری آسان.
    
    

معایب:

• • محدودیت در فشار و دمای کاری بالا.
    
    

کاربرد: صنایع دارویی، غذایی، و شیمیایی.

۹. شیر سماوری (Plug Valve)

شیر سماوری دارای یک پلاگ مخروطی یا استوانه‌ای است که با چرخش جریان را کنترل می‌کند.

مزایا:

• • طراحی ساده و عملکرد سریع.
  • مناسب برای سیالات گازی و نفتی.
    
    

معایب:

• • نیازمند روان‌کاری برای عملکرد بهتر.
    
    

کاربرد: صنایع نفت و گاز، خطوط انتقال گاز شهری.

۱۰. شیر سوزنی (Needle Valve)

این شیر برای کنترل دقیق جریان‌های کوچک استفاده می‌شود. به دلیل طراحی سوزنی‌شکل، امکان تنظیم با ظرافت بالا را فراهم می‌کند.

مزایا:

• • دقت بالا در کنترل جریان.
  • مناسب برای سیستم‌های فشار پایین.
    
    

معایب:

• • برای دبی‌های زیاد مناسب نیست.
    
    

کاربرد: سیستم‌های هیدرولیک، ابزار دقیق، صنایع آزمایشگاهی.