شیرآلات صنعتی به نوعی از تجهیزات مکانیکی اطلاق می‌شود که از آن‌ها برای کنترل یا قطع و وصل جریان سیالات در سیستم لوله کشی استفاده می‌کنند. این تجهیزات وظیفه دارند که دما، فشار، سطح مایعات، جریان سیالات و ایمنی سیستم لوله کشی را تضمین کنند.
با توجه به اهمیت استفاده از شیرآلات صنعتی در صنایع و تجهیزات پتروشیمی و تجهیزات نفت و گاز قصد داریم به صورت مختصر به بررسی ساختار این نوع شیرآلات بپردازیم.
انواع شیرآلات صنعتی از لحاظ کاربرد
شیرآلات صنعتی بسته به نوع عملکرد و کاربردشان در سیستم‌های پایپینگ به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند:
۱. شیرهای قطع و وصل (On/Off Valves)
این شیرها برای باز یا بسته کردن کامل جریان سیال استفاده می‌شوند. نمونه‌های رایج:
۲. شیرهای کنترل جریان (Control Valves)
برای تنظیم میزان جریان، فشار یا دمای سیال به کار می‌روند. این شیرها معمولاً در فرآیندهای حساس استفاده می‌شوند.
- شیر سوزنی (Needle Valve)
- شیر دیافراگمی (Diaphragm Valve)
- شیر پروانه‌ای قابل تنظیم (Modulating Butterfly Valve)
۳. شیرهای یکطرفه (Check Valves)
برای جلوگیری از برگشت جریان طراحی شده‌اند و فقط اجازه عبور سیال در یک جهت را می‌دهند.
- شیر یکطرفه فنری
- شیر یکطرفه دیسکی
۴. شیرهای ایمنی و فشارشکن (Safety & Pressure Relief Valves)
برای محافظت از سیستم در برابر افزایش فشار ناگهانی استفاده می‌شوند.
- شیر اطمینان (Safety Valve)
- شیر فشارشکن (Pressure Reducing Valve)
۵. شیرهای خاص و ترکیبی
در برخی صنایع خاص مانند نیروگاه‌ها یا صنایع غذایی، از شیرهای ترکیبی یا سفارشی استفاده می‌شود که چند عملکرد را هم‌زمان انجام می‌دهند.
انواع مختلف شیرآلات صنعتی از نظر عملگر
شیرآلات صنعتی که در تجهیزات نفت و گاز به کار می‌روند عموما به سه دسته تقسیم می‌شوند که شامل موارد زیر می‌شوند:
- Manual Valves یا شیرهای دستی هستند که به وسیله نیروی انسانی کار می‌کنند.
- Control Valves یا شیرهای اتوماتیک که با کمک نیروی سیالات که شامل هوا، مایع و گازهای کنترل کننده کار می‌کنند
- Electric Motor Operated Valves این دسته از شیرهای صنعتی که به شیرهای تمام اتوماتیک نیز مشهور هستند به وسیله نیروی برق فعالیت می‌کنند.
ساختار شیرآلات صنعتی
- بدنه (Body)
بدنه اصلی‌ترین بخش شیرآلات صنعتی است که اجزای داخلی را در خود جای می‌دهد. این بخش معمولاً به روش‌های ریخته‌گری یا فورج تولید می‌شود و می‌تواند یک‌تکه، دوتکه یا سه‌تکه باشد. اتصال بدنه به سیستم پایپینگ از طریق روش‌های رزوه‌ای، فلنجی یا جوشی انجام می‌شود.
- درپوش (Bonnet Valve)
درپوش برای جلوگیری از ورود گرد و غبار و ایزوله کردن اجزای داخلی طراحی شده است. مونتاژ آن به روش‌های پیچی، جوشی یا رزوه‌ای انجام می‌شود. برای آببندی، از واشر مخصوصی به نام Bonnet Gasket استفاده می‌شود.
- مجرا بند (Closure Member)
این بخش وظیفه کنترل عبور سیالات را دارد. شکل آن بسته به نوع شیر می‌تواند توپی، دیسکی یا مخروطی باشد.
- تریم ولو (Valve Trim)
تریم شامل قطعاتی مانند بوش، سیت و استم است که نقش کلیدی در آببندی دارند. جنس این قطعات باید با نوع سیال سازگار باشد تا از خوردگی و آسیب جلوگیری شود.
معرفی شیر کشویی
یکی از پرکاربردترین شیرآلات صنعتی که در صنایع زیادی کاربرد دارد شیر کشویی است. این نوع از شیرهای صنعتی را برای انتقال و قطع و وصل سیالات استفاده می‌کنند.
زمانی که فلکه این نوع شیر را در حالت بسته قرار می‌دهند جریان سیالات به شکل کامل قطع می‌شود و هنگامی که فلکه را در حالت باز قرار دهید می‌توانید جریان را با فشار کامل در خطوط برقرار کنید. شیرهای کشویی مناسب کنترل جریان نیستند زیرا در صورتی که این نوع شیرها را در حالت نیمه باز قرار بدهید کارایی نخواهند داشت و باعث می‌شوند که ساختار شیر آسیب ببیند.
در شیرهای کشویی فرایند مسدود کردن به عهده دیسک تعبیه شده در ساختار شیر است که فرایند بسته شدن به شکل عمودی انجام می‌گیرد.
برای آببندی کردن این نوع شیرها از گسکت‌ها استفاده می‌کنند که میان فلنج یا اتصال شیر و لوله قرار گرفته‌اند. آببندی این مدل از شیرآلات صنعتی به وسیله سفت کردن پیچ‌های فلنج انجام می‌گیرد.
معمولا برای آببندی این نوع شیرها در بخش بونت از گسکت‌های لاستیکی استفاده می‌کنند تا به این ترتیب آببندی کامل انجام بگیرد.
خرید اینترنتی شیرآلات صنعتی
همیشه یافتن محصولات باکیفیت با قیمت رقابتی و مناسب یک چالش بوده است. در شرکت ریتاپی با انتخاب محصولات گسترده و متنوع، تجربه یک خرید آنلاین برای کاربران اختصاص یافته است.
متریال به کار رفته در ساخت شیرآلات صنعتی
با توجه به انواع سیالات و قابلیت خورندگی مواد که در صنایع شیمیایی و نفت و گاز وجود دارد، معمولا متریال به کار رفته در این شیرها از میان فلزات و آلیاژهایی نظیر چدن، برنج، برنز، فولاد، آلیاژ خاص(داپلکس، سوپر داپلکس، آلومینیوم نیکل برنز و …) و دیگر متریال استفاده می‌شود.
سیالات در این صنایع به ۳ دسته بخار، مایع و گاز تقسیم می‌شوند که جنس قطعات شیر را براساس میزان غلظت، درجه حرارت، سرعت و فشار، درجه دورانی، حجم و غلظت انتخاب می‌کنند تا در هنگام جریان و انتقال سیالات مشکلی در سیستم و تاسیسات لوله کشی پیش نیاید.
جمع بندی
استفاده از شیرآلات صنعتی در صنایع حساس مانند نفت و گاز، نقش حیاتی در ایمنی و بهره‌وری دارد. انتخاب صحیح نوع شیر، متریال و ساختار آن می‌تواند از بروز مشکلات جدی در سیستم‌های پایپینگ جلوگیری کند.
